لیبرالیسم علیه اجتماع‌گرایی: نگاهی به انتقادهای لیبرال‌ها به اجتماع‌گرایان

تضارب آرا و نقد و انتقاد میان دو مکتب رایج کنونی ـ لیبرالیسم و اجتماع‌گرایی ـ در عرصۀ اندیشۀ سیاسی معاصر جایگاهی جدی را به خود اختصاص داده است. لیبرالیسم در دورۀ معاصر بی‌شک یکی از ـ اگر نگوییم تنها ـ اندیشه‌های سیاسی غالب است و شاید بتوان مدعی شد که نگاه اجتماع‌گرایی در این دوران قوی‌ترین منتقد و نقدکنندۀ آرای لیبرالی است. درحالی‌که اغلب این اجتماع‌گرایان هستند که به نقد آرای لیبرال‌ها پرداخته‌اند، با وجود این لیبرال‌ها نیز هم در دفاع از اندیشه‌های خود و هم در نقد متقابل آرا و تفکرات اجتماع‌‌گرایان به انتقاد از این مکتب پرداخته‌اند. مقالۀ حاضر در پی بیان نقد‌هایی است که مدافعان اندیشۀ لیبرالی بر آرا و مبانی فکری اجتماع‌‌گرایانی مانند مایکل سندل، اَلسدر مکینتایر، چارلز تیلور و مایکل والزرو همفکران آنها وارد کرده‌اند. اگر بخواهیم به‌اختصار این انتقادها را دسته‌بندی کنیم، می‌توان گفت که این انتقادها در هشت محور زیر قابل دسته‌بندی و ارائه هستند: اجتماع‌گرایی در عمل منافی آزادی است؛ درک ناصحیح اجتماع‌گرایان از آزادی لیبرالی؛ سعادت اجتماع‌گرایانه بر دکترین جامع فلسفی استوار است؛ درک ناصحیح اجتماع‌گرایان از بی‌طرفی لیبرالی؛ درک ناصحیح اجتماع‌گرایان از فارغ‌البالی لیبرالی؛ اجتماع‌گرایان و مسئلۀ فضیلت و فضایل مدنی؛ اجتماع‌گرایان و بزرگ‌نمایی اشکالات لیبرالیسم؛ امتناع عملی اجتماع‌گرایی.